Beeldbepalend 305

Wageningen – Het Depot 2

Woensdag 9 april 2025

Het Arboretum De Dreijen in Wageningen is in 1895 aangelegd en in 1917 voor het eerst uitgebreid. De tuin is oorspronkelijk ontworpen door de tuinarchitect Leonard Springer, die in Wageningen ook enkele jaren lector is geweest in de tuinkunst. Het is aangelegd vanwege de komst een jaar later van de Rijkstuinbouwschool. Daarna is het nog regelmatig aangepast. Door de grote diversiteit aan planten en bomen is het ook het leefgebied voor talloze dieren geworden. Nog steeds is de tuin prachtig. Sinds 2004 is hier beeldengalerij Het Depot gevestigd.

In de eerste aflevering over Het Depot heb ik tweemaal werk van Joost Barbiers laten zien en dat doe ik nogmaals. Allereerst begin ik met Wijfke mijn toren, een titel die ook is te vinden als dichtregel in het gedicht Jeldican en het woord van Leo Vroman dat is verschenen in Van Java tot Nagaoka. Het beeld van Barbiers bestaat uit vier grijze verticale delen met daarop een donker afgevlakt bovenstuk.

Voor het tweede object beland ik bij Gertjan Evenhuis. Deze kunstenaar is in 1955 in Ouderkerk aan de Amstel geboren en studeerde aan de Academie St. Joost in Breda. In zijn werk toont hij iedere keer aan net iets anders te zijn, net iets anders te doen.

Aan Caput heeft Evenhuis tussen 2008 en 2011 gewerkt. Hij heeft daarvoor een stalen constructie gebruikt alsmede olivin diabas stenen uit Hessen. Het idee voor dit kunstwerk heeft hij gekregen naar aanleiding van een gesprek op de radio over de Missa Caput van Johannes Ockegem. De oorsprong van dit muzikale stuk werd gekoppeld aan de voetwassing door Jezus op witte donderdag tijdens het laatste avondmaal.

Het woord Caput (hoofd) is daarbij deels een verwijzing naar Petrus die aanvankelijk weigerde maar later alsnog overstag ging. Verder liet de kunstenaar zich leiden door de beeltenis van een oude kopiist aan een lessenaar. Hij werkte dit aanvankelijk als een schets uit en ging daarmee aan de slag.

Op zijn website laat Evenhuis het ontstaan van Caput in woord en beeld zien. Daar wordt het geraamte langzaam maar zeker ingevuld. Vormen de bewerkte stukken steen de indrukwekkende figuur waarvan het hoofd ontbreekt.

Helaine Blumenfeld is een in 1942 in New York geboren beeldhouwster die filosofie studeerde tot zij in 1965 naar Parijs vertrok om bij Ossip Zadkine te leren werken met klei, hout, steen en metaal. Een jaar later had zij al haar eerste expositie met een serie bronzen beelden. Vier jaar later vertrok Blumenfeld naar Grantchester in Engeland. Zij woont tegenwoordig afwisselend in het Engelse Cambridge en het Italiaanse Pietrasanta.

Ascent is door haar in 2007 gemaakt van statuario marmer. Blumenfeld brengt in dit stuk intimiteit in evenwicht met onafhankelijkheid, creëert zowel kracht als tederheid. Van één zijde zweeft de vrouwelijke figuur, maar dat is slechts mogelijk door de kracht van de figuur die haar aan de grond verankert.

De Nederlandse kunstenaar Eppe de Haan is geboren in Arnhem en studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Hij begon met schilderen, werkte met glas, maar stapte in 1995 over naar beeldhouwen waarbij hij tegenwoordig vooral met wit marmer werkt. Dat doet hij in Den Haag, maar net als Blumenfeld ook in Pietrasanta vanwege de marmergroeven van Carrara.

In 2003 maakte De Haan uit brons Unitas in diversitate nadat hij dit ook in wit marmer heeft gemaakt. Aan de ene zijde is het lichaam van een vrouw te zien en aan de andere kant van de ronde bronzen schijf dat van een man. Opvallend zijn kleine blokjes, die vaak in zijn werk terugkeren. Volgens De Haan een verwijzing naar het volmaakte van geometrie, met rechte lijnen en hoeken tegenover de onvolmaaktheid van de mens.

Auguste Falise (1875-1936) maakte in 1924 het borstbeeld van professor Jan Ritzema Bos, geboren in 1850 in Groningen en overleden in 1928 in Wageningen. Bos wordt beschouwd als de grondlegger voor de fytopathologie, plantenziektekunde, in Nederland. Samen met Hugo de Vries richtte hij de Nederlandse Pythalogische Vereeniging op, tegenwoordig de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging. Tevens was hij betrokken bij Natuurmonumenten.

De afsluiting van dit stuk is voor de Camera obscura van Joost Barbiers. Op een natuurstenen sokkel is dit in 2008 vervaardigde kunstwerk geplaatst. De kunstenaar heeft hiervoor graniet gebruikt. Er bestaat overigens ook een vier jaar gemaakt exemplaar.

Het beeld is overigens ook te scharen onder het Pandorathema dat hij ontwikkelde, zijn waterbeelden. De horizontaal gespleten steen met daarin het spiegelende water. ‘Je bent, zo lijkt het, helemaal in het binnenste van de grot, je kunt een wereld suggereren, mensen in deze wereld toveren’, zo zegt Barbiers.

Ik kijk door de twee grote spleten en zie, wordt zelf ook gezien. Wat is er dan nog meer te wensen?

 

onvermogen

 

aan vormen doe ik niet en toch blijft de vorm

bepalend. natuurlijk mag jij stellen dat mijn

 

hakken in het zand verdwijnen maar zelf speel

ik het harder en doe niet als de struisvogel want

 

echt zijn kop verdwijnt niet. beetje plat gezegd;

mensen kijken en zien anders, voelen niet meer

 

wat er speelt. de oorlog duurde geen 80 jaar

en tachtig jaar geleden was er de bom. kosten

 

en moeite zijn bespaard gebleven, in de folder

kunt u het allemaal nalezen. alleen dit niet.

 

geslepen dat komt wel weer overeen, zodat

u misschien de spiegeling aantreft zoals hij

 

in zijn gedachten al heeft gezien. aanraken en

aangeraakt worden door die ene overbodige zin.

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – wikiwageningen.nl – hetdepot.nl

2.       2. Wijfke – meandermagazine.nl – hetdepot.nl

3.       3. Caput – gertjan-evenhuis.nl

4.       4. Ascent – wikipedia – canarywharf.com

5.       5. Unitas – eppedehaan.com – studio-sem.com -beeldenvanwageningen.nl

6.       6. Borstbeeld – wikipedia

7.       7. Camera – hetdepot.nl