Beeldbepalend 303

Breda 10

Woensdag 26 maart 2025

Behalve standbeelden, monumenten en installatiekunst verschijnen er in het straatbeeld steeds meer muurschilderingen. In Breda zijn dat er inmiddels meer dan 140 en een organisatie probeert die nog steeds groeiende collectie in beeld te brengen. Veel van die murals zijn geïnspireerd op het verleden maar ook de toekomst komt uiteraard voorbij. Internationale artiesten werken regelmatig in deze stad, er is een ondersteunende website en bovendien zijn er gidsen die liefhebbers een deel van al het moois kunnen laten zien.

Zelf ga ik verder met mijn eigen tour door Breda en begin dit hoofdstuk op de plek waar ik de vorige Bredase serie ben gestopt. Bij het voormalige hostel aan de Nijverheidssingel zijn langs de kant van de weg op de begane grond in totaal vier rolluiken beschilderd.

De vorige keer heb ik er al twee laten zien. Ditmaal start ik met een jeugdige heks op een bezemsteel en misschien leidt die mij wel naar De Groene Fee waar ik uiteindelijk naar op weg ben. De landing gaat uiteindelijk met een vliegtuig en daar is ook links een tag te zien. Kenners moeten dit toch kunnen achterhalen.

In 2000 zijn in de wijk Schorsmolen twaalf bijzondere lantaarnpalen, lichtmasten geplaatst om het buurtgevoel te bevorderen. Sommige bevatten een bol met een woord in spiegelschrift, wat in donker op een muur te lezen is. Andere stellen een figuur voor. Ze zijn gemaakt door Marcel Zalme. Naast het Kapucijnenklooster aan de Schorsmolenstraat staat Komt ze wel of komt ze niet. Met twee gekruiste vingers is dat dus even afwachten.

Kees van den Heuvel heeft ooit 23 panelen gemaakt die aan de gevel van Orthopedagogisch Instituut de Schorsmolen hebben gehangen. Ze hebben daar toen een plekje gekregen ter gelegenheid van de gebouwen in de Leuvenaarstraat en de Schorsmolenstraat. Op de panelen zijn diverse activiteiten uitgebeeld.

Inmiddels is het instituut van naam veranderd na een fusie met het Orthopedagogisch Centrum Brabant en Amarant. Daarbij is de naam veranderd in Idris. Dat biedt cliënten ook een veilige plek als het thuis helemaal niet gaat.

Op de hoek van de Schorsmolenstraat en de Middellaan hangen van de oorspronkelijke panelen er nog drie. Zij stellen Spelende kinderen voor. Opvallend zijn voor mij de strikjes die ik op alle drie de panelen aantref.

Op het torentje van Nijverheidssingel 393, gebouwd in 1901, hangt een wapenschild. Omgeven door een lauwerkrans en met een kroon op de kop is een leeuw te zien, een koninklijk dier, maar wat heeft deze leeuw nu echt in zijn hand, zeker geen zwaard, het heeft meer weg van een troffel.

Theo van Reijn is de maker van een viertal beelden, De Ontmoeting, aan de Haagweg waarmee ik afsluit. Deze Nederlandse beeldhouwer is geboren in 1884 in Breda en in 1954 overleden in Haarlem. Aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam kreeg hij onder meer les van Bart van Hove. Daarna studeerde hij nog enige tijd in Rome.

Werk van hem heb ik eerder onder andere in het Amstelstation in Amsterdam laten zien. De vier beelden hier aan de Haagweg zijn door hem in 1928 gemaakt en hebben tot 1966 bij de oude brug tussen de Nieuwe Haagdijk en de Haagweg gestaan als brugbeelden.

Aan weerszijden van die brug stonden twee figuren. De beelden uit Saksisch graniet zijn door hem ter plaatse vervaardigd, waarbij hij begon met de man aan de westelijke zijde van het water. De twee vrouwen aan de kant van de stad waren het laatst aan de beurt.

In 2017 zijn ze teruggezet op bijna hun oorspronkelijke plek. Tussendoor hebben ze in het gemeentelijk depot gebivakkeerd. Ook omdat ze als te ouderwets werden ervaren. Ondanks dat de granieten beelden ieder minsten een ton woog, verdwenen ze twee keer uit de opslag, eerst aan de Slingerweg en later bij het Steenen Hoofd.

Uiteindelijk werden ze teruggevonden door het Breda’s Museum op landgoed Wallsteijn in Achtmaal, waar ze de tuin van een voormalig ambtenaar versierden die ze omstreeks zijn pensionering had toegeëigend. De gemeente vorderde de stukken terug. Ideeën om ze bij de nieuwe brug in de Koningin Emmalaan te plaatsen of bij de singelbrug in de Claudius Prinsenlaan werden afgeschoten. Weer verdwenen ze naar de achtergrond.

Een journalist van BN De Stem vond ze na een gesprek met een museumconservator terug onder mesthopen, amper herkenbaar. Ze werden hierna overgebracht naar kunstencentrum De Beyerd en schoongemaakt. Nog enige tijd hebben ze op de binnenplaats van het Breda’s Museum gestaan en sinds 2017 sieren de drie vrouwen en de man de Haagpoortbrug netjes op bakstenen metselwerk en maken deel uit van een zitbank.

 

Nacht vlucht

 

Ook als de dageraad verschijnt

en de nacht vlucht tussen de bomen

zal aan haar tocht geen einde komen

alleen de betekenis ervan verdwijnt

 

Van oud naar jong is zij verfijnd

benadert mij in mijn natte dromen

om mij volledig klaar te stomen

voor het gevoel dat al langer schrijnt

 

Naakt is natuurlijk een begrip

waarover menigeen zich verwondert

en zelfs al word ik toch nog honderd

 

komt het besef met die ene vingerknip

voel mij bij ’t ontwaken zo bedonderd

want eindig weer niet in haar slip

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – blindwalls.gallery

2.       2. Nijverheidssingel – geen informatie

3.       3. Vrijershoekje – kunstinbreda.nl

4.       4. Middellaan – kunstinbreda.nl

5.       5. Nijverheidssingel 393 – kunstinbreda.nl

6.       6. Haagweg – wikipedia – stadsarchief.breda.nl