Beeldbepalend 289

Amsterdam Centraal Station 3

Woensdag 18 december 2024

Reeds in 1864 heeft de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Johan Thorbecke de wens geuit dat Amsterdam een Centraal Station moest bouwen. Hij opteerde voor twee locaties: bij de Leidsepoort en voor de huidige locatie. Het werd de vervanger van het in 1878 gesloten station Willemspoort en het tijdelijke station Westerdok. Voor het station werden in het IJ een drietal eilandjes aangelegd. Het zand hiervoor kwam uit de duinen bij Velsen en was eerder vrijgekomen bij het graven van het Noordzeekanaal. Het station is gebouwd op 8.687 houten palen.

Aan het stationsgebouw zijn zoals ik in de twee voorgaande afleveringen over dit station al heb laten zien diverse reliëfs te zien. Niet altijd is de maker terug te halen. In sommige gevallen gaat het om Ludwig Jünger, maar of hij ook de beeldhouwer voor de Hoorn des overvloeds is heb ik niet kunnen vaststellen.


Jean-François Vermeylen, van wie ik ook in de twee eerdere delen werk heb laten zien, heeft samen met Martin van Langendonck het raamwerk gemaakt dat op het middenschip is terug te vinden. In de bovenste rij zijn Mercurius, Minerva en Neptunus afgebeeld. Daaronder hebben Scheepvaart, Visserij, Zeehandel, Welvaart, Verbroedering en Beschaving een plekje gekregen. De namen van de laatste drie zijn te lezen tussen de tweede en derde laag van dit blok.


Aan de oostzijde van het station is aan weerszijden van de koninklijke wachtkamer een frase van een gedicht van Joseph Alberdingk Thijm te zien en te lezen. Waarom voor deze dichter is gekozen, is overigens niet zo heel vreemd want hij was de schoonvader van de architect van het station Pierre Cuypers.


Aan de westelijke kant wordt ingegaan op de reislust van mensen, terwijl de tweede refereert aan de terugkeer naar huis. Dit is ook uitgebeeld door de maker van de omlijsting van beide coupletten Eduard Roskam.



De vijf stadia van een reis zijn door Eduard Roskam eveneens in enkele friezen verbeeld. De meest westelijke heeft de titel Vooraf aan de reis gekregen. Roskam laat hierbij vijf kinderen zien die een grote hutkoffer aan het inpakken zijn.


Het volgende reliëf bestaat uit drie delen: Afscheid, Vertrek en Aankomst. Ook hier heeft de kunstenaar weer kinderen gebruikt. Bij de linker worden handen geschud, in het middentableau zijn vijf kinderen te zien en bij de rechter gaat het om twee uitzwaaiende kinderen.


Het derde stuk heet de Begroeting met zes kinderen, waarvan er één alleen staat en de andere vijf verdeeld zijn in twee groepen van twee en drie. Net zoals de voorgaande twee stukken heeft Eduard Roskam deze kinderfriezen gemaakt in zijn atelier in Leuven.


Bij het Koningspaviljoen is ook nog een mooi Wapenschild te zien, waarbij het wapen wordt vastgehouden door twee leeuwen die beide worden geflankeerd door een vrouwspersoon. De maker van dit schild is onbekend, maar zelf sluit ik niet uit dat dit door Frans Vermeylen in samenhang met Martin van Langendonck is gerealiseerd naar een schets van Pierre Cuypers.


Onder het tweede gedicht zijn de Alliantiewapens Oranje-Nassau en Waldeck Pyrmont te zien. Het verwijst naar de verbinding van koning Willem III en koningin Emma, die tijdens de bouw regeerden. De wapenschilden worden eveneens vastgehouden door een leeuw, terwijl die worden geflankeerd door links een atlant (gezag) en rechts een kariatide (zachtmoedigheid). De makers van dit reliëf zijn FransVermeylen (ontwerp) en beeldhouwer Martin van Langendonck.

Ik sluit dit hoofdstuk over het Centraal Station af met Schilddrager des konings. Dit beeld heeft een lengte van 3,50 meter en is te vinden op de nok van het koninklijk paviljoen. Het is gemaakt door de Leuvense kunstenaar Frans Vermeylen (1857-1922). De gehelmde ridder rust met zijn linkerhand op het wapenschild met daarop de Nederlandse leeuw, terwijl in zijn andere hand een lans met vaandel vasthoudt.


  

Ook door het raamwerk heen

Raak ik iedere keer verrast

 

De mens op reis is aangepast

Zoals het scheen

Aan andere zeden

 

De reden kan ik niet verklaren

Dus zal ik mij nu verder scharen

Onder hen en de reden

Van dat vreemde gekloot

Niet tot mijn dood

Meedragen

 

Ik durf het zelfs te schragen

Beantwoord iedere knuffel

En duw mijn eigen snuffel

In al die open vrouwenkragen

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Reliëf – wikipedia

3.       Middenschip -wikipedia

4.       Gedichten – straatpoezie.nl

5.       Friezen – straatpoezie.nl – wikipedia

6.       Wapenschild – wikipedia

7.       Alliantiewapen – wikipedia

8.       Schilddrager – spoorbeeld.nl

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Beeldbepalend 340

Afbeelding
Heiloo 5 Woensdag 10 december 2025 Het grootste buurtschap van Heiloo is Oosterzij. Een deel van dit gebied is bedrijventerrein met vooral kleine en grote bedrijven. Tevens is er een grote golfbaan aangelegd. Maar er is ook een stukje bewoning. De naam Oosterzij komt overigens in 1638 voor als Ooster wech en in de achttiende eeuw als Oosterwegh. Het is een verwijzing dat hier de oostelijke weg tussen Heiloo en Limmen lag. Een deel van het buurtschap ligt in het dorp Limmen, dat tot de gemeente Castricum behoort. Aan de Ypesteinerlaan staat het Kindcentrum De Ontdekkers, met als postadres De Hucht. Deze school inclusief kinderopvang heette aanvankelijk de Paulusschool. Op het schoolplein van Meander dat er tegenaan ligt kom ik een aantal bollen tegen. Speeltoestellen van eenvoud met een speels kunst karakter. Aan de andere kant van het centrum staat op een sokkel langs De Hucht Het Geitje . Dit bronzen werk is gemaakt door Bert Jonk, die in Heiloo heeft gewoond en van wie ik in ...
Meer lezen

Beeldbepalend 309

Afbeelding
Nuenen Woensdag 7 mei 2025 Meteen na de laatste ijstijd vestigen zich mensen op een smalle zandrug evenwijdig aan de rivier de Dommel. Dat blijkt uit voorwerpen bij archeologische vondsten. Het gaat om pijlpunten van zogenoemde rendierjagers en ze dateren van omstreeks 8000 voor Christus. Later ontdekken mensen dat het gebied ook uitermate geschikt is voor landbouw en groeit langzaam van een gemeenschap uit tot het dorp Nuenen dat wij vooral kennen doordat Vincent van Gogh daar heeft gewoond en geschilderd. Het eerste beeld dat ik laat zien in dit dorp is te vinden in de tuin van Berg 24. Het is een borstbeeld gemaakt door Peter Nagelkerke. Het betreft Margot Begemann (1841-1907). Zij heeft op dit adres gewoond met haar zussen en is enige tijd de geliefde geweest van Vincent van Gogh die naast haar woonde. Vincent wilde wel met haar trouwen, ondanks dat zij twaalf jaar ouder was. Daar is het nooit van gekomen, ook vanwege haar kwetsbare geestelijke gezondheid. Voor dit werk he...
Meer lezen

Beeldbepalend 312

Afbeelding
Kampen 5 Woensdag 28 mei 2025 Dat Kampen een gelovige gemeente is blijkt onder andere uit het feit dat hier in de gemeente diverse theologische faculteiten gevestigd zijn en zijn geweest. Maar ook het grote aantal kerken dat je hier vindt is opmerkelijk, deels oude gebouwen maar er zijn ook nieuwe panden zoals dat van de Bazuinkerk dat tot de Nederlandse Gereformeerde Kerken behoort. Het gebouw is ontworpen door Hans Verborg en is in 1998 in gebruik genomen. In het moderne gebouw zijn een aantal geschakelde ruimtes aanwezig zodat er gelijktijdig meerdere activiteiten kunnen plaatsvinden. Omdat de kerk tegenover begraafplaats Bovenbroek ligt wordt het tevens gebruikt veelvuldig gebruikt voor uitvaarten. De start van deze aflevering is kleinschalig met het kleurrijke logo van de openbare Daltonschool Engelenberg aan de Engelenbergstraat. De vrijheid van deze onderwijsvorm is verbeeld in de vogels die rondfladderen. In het groen van het Engelenbergplantsoen staat Penelope . Dit be...
Meer lezen