Beeldbepalend 203

Amsterdam Centraal Station

Woensdag 26 april 2023

Voor een bezoek aan Amsterdam neem ik meestal de trein en vaak stap ik dan uit op het Centraal Station. De buitenkant van dit indrukwekkende gebouw laat ik zelden echt op mij inwerken en bekijk ik vluchtig op de terugweg wanneer ik hoop op een goede treinverbinding terug naar Almere. Maar soms, inderdaad soms, sta ik even stil. En als ik dan speciaal mijn camera heb meegenomen voor dit gebouw schiet ik talloze plaatjes en weet dat ik op het gebied van versiering echt niet alles kan en zal vastleggen.

Mijn tocht langs de zuidkant van het gebouw begint aan de westzijde met enkele kleinere objecten.  Deze kleine bouwsculpturen zijn zoals bijna alle aanwezige kunst aan het station door Pierre Cuypers ontworpen en door anderen uitgevoerd. Mijn aandacht gaat in eerste instantie uit naar een aantal bloemmotieven.

Ook het hoeksculptuur hoort hierbij maar in dit geval is een gezicht te zien dat boven een waterafvoer is bevestigd.

Tot de versiering van het gebouw behoren ook de waterspuwers die in het atelier van architect Pierre Cuypers zijn gemaakt. Dit atelier was vooral ingericht voor het realiseren van de kerkelijke kunst van door de architect ontworpen gebouwen.

Zijn atelier stond in Roermond en het werk daarin werd zoals eerder gezegd door anderen gedaan. Zowel op daklijsten als aan de gevel zijn waterspuwers te zien, die vooral bestemd waren om overtollig regenwater af te voeren.

Vermoedelijk komt ook het volgende reliëf dat ik zie uit het Roermondse atelier van de architect, maar bevestiging daarover heb ik niet kunnen vinden.

Het eerste vierluik dat ik tegenkom bestaat uit vier hardstenen reliëfs, die deels verguld zijn. Van rechts naar links gaat het om De ochtend, De middag, De avond en De nacht, die wordt uitgebeeld door een slapende vrouw.

Omdat ik vanaf het westen loop zie ik de vier liggende figuren echter in omgekeerde volgorde. Na een advies van Victor de Stuers is voor deze reliëfs verwezen naar het werk van Michelangelo. De figuren komen daarom ook overeen met die van graftombes van De Medici in Florence. Bij De avond speelt een vrouw op een citer en boven haar vliegt een vleermuis.

Ook in De middag is een vrouw het middelpunt. Zij tuurt met een hand boven haar hoofd ter bescherming tegen het zonlicht. Op de achtergrond zijn vogels, bloemen en een bijenkorf afgebeeld.

Ook op het laatste stuk, De ochtend, is de zon te zien. Ditmaal rekt de vrouw zich nog eens lekker uit, alsof zij van plan is om zich helemaal niets aan te trekken van de kraai die als wekker dienst doet.

Op een banderol bij het reliëf Vliegend wiel is te lezen Snel en zeker. Dit beeldhouwwerk is gemaakt door de Leuvense kunstenaar Jean-François Vermeylen. Hij had al eerder, tijdens de bouw van het Rijksmuseum, met Pierre Cuypers samengewerkt.

De Belgische beeldhouwer Matthias Noppeney is de maker van de volgende drie werken waarmee ik deze aflevering afsluit. Natuurkunde, Meetkunde en Werktuigkunde, van rechts naar links, zijn op een gouden achtergrond door hem gestileerd naar een ontwerp van Cuypers.

Natuurkunde en Werktuigkunde worden beide door een vrouw gesymboliseerd, waarbij zij bij natuurkunde een passer en een tandrad in haar handen houdt. Bij Werktuigkunde heeft de vrouw een stoomregulator in haar handen en is op de achtergrond onder andere een stoomketel te zien.

In het midden is een man te zien, met hoofdhoogte, licht zichtbaar het woord mathesis, een ander woord voor wiskunde.

 

zij doen ertoe

 

de spetters vliegen

daadwerkelijk

in het rond

zo doe ik kond

 

echt waar

‘t is mij een gruwel

al dat nat

gespat

 

en geen enkel

raakt de grond

waarop ik net nog

stond

 

gelukkig zijn

de spuwers

’t water loopt hun

door de mond

 

misschien is dat

vocht overtollig

maak ik

het veel te bont

 

daarom kijk naar

al die spuwers

en maak met hen

een spetterend verbond

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – eigen informatie

2.       2. bouwsculpturen – spoorbeeld.nl

3.       3. waterspuwers – spoorbeeld.nl

4.       4. reliëf – geen informatie

5.       5. De nacht – hetutrechtsarchief.nl – spoorbeeld.nl

6.       6. De avond – het utrechtsarchief.nl – spoorbeeld.nl

7.       7. De middag – het utrechtsarchief.nl – spoorbeeld.nl

8.       8; De ochtend – het utrechtsarchief.nl – spoorbeeld.nl

9.       9. Gevleugeld wiel – spoorbeeld.nl

10.  10. Drieluik – wikipedia – spoorbeeld.nl