Beeldbepalend 178

Amsterdam Centrum 5

Woensdag 2 november 2022

Misschien wel de meest bezongen toren van ons land, maar zeker van Amsterdam, is de Westertoren. Deze toren van de Westerkerk bestaat uit drie in grootte afnemende verdiepingen en vormt één geheel met de kerk. De Westerkerk is tussen 1620 en 1631 gebouwd naar een ontwerp van de Amsterdamse bouwmeester Hendrick de Keyser die in 1621 overleed. Mogelijk heeft zijn zoon Pieter de Keyser samen met Cornelis Danckerts de Rij leiding gegeven aan de bouw van de kerk en de toren. De toren, die uit het lood staat, heeft als bijnamen de Lange Jan en Oude Wester. In zijn toneelstuk Gijsbrecht van Aemstel schrijft Joost van den Vondel over de toren: haer kroon tot aen den hemel toe. Theo Thijssen liet zijn held Kees de Jongen dromen dat de toren instortte en Anne Frank verhaalde in haar dagboek dat zij het carillon kon horen.

In deze vijfde aflevering van het Amsterdamse Centrum behandel ik vooral wat kleiner werk. Aan de Prinsengracht 133 staat het Van Brienenhofje dat tussen 1804 en 1806 is gebouwd en officieel Stichting Van Brienens Gesticht De Star heet. Het is genoemd naar de vroegere brouwerij De Star, die daar heeft gestaan. Het hofje is gebouwd naar een ontwerp van stadsbouwmeester Abraham van der Hart. Het wapen boven de deur toont een Rooms Katholiek kruis dat door twee mollige naakte kinderen, putti, wordt vastgehouden. En dat schild is niet het wapen van de familie.

Daarboven is een steen bevestigd waarop staat: Arnout Jan van Brienen, Heer van de Groote Lindt en Dortsmondt Benevens deszelfs echtgenoote Sophia Maria van HF Wassenaer Vrouwe van Stadt Aangemoedigd door erkentenis voor ’s Hemels Genotene Weldaaden en door menschlievendheid gedreven, hebben Tot ondersteuning en huisvesting der noodlijdende Dit gebouw gesticht in het jaar 1804

Op de hoek van de Prinsengracht en de Tuinstraat is de blinde muur met graffiti versierd door The London Police, bestaand uit Chaz en Bob Gibson. Op verzoek van de eigenaren van de twee belendende percelen hebben zij een muurschildering aangebracht, omdat zij het zat waren de muur steeds weer te moeten ontdoen van graffiti door vandalen. De welstandscommissie en het Bureau Monumenten en Archeologie vonden dat de tekening moest worden verwijderd, maar gingen overstag. In de tekening zijn onder andere de voor het duo kenmerkende kopjes met oogjes zichtbaar.

De gevelsteen Over Nes op het pand Prinsengracht 160 verwijst naar het schip met dezelfde naam en tussen 1742 en 1762 namens de VOC naar het oosten voer. Op twee van die reizen was Michiel van Son de kapitein. Hij kocht dit pand in 1749 voor vierduizend florijnen. Maar heeft er zelf nauwelijks gewoond. Van Son was veel op reis en overleed tijdens een reis richting Batavia en Kanton. Over Nes betekent tegenover een Nesse, drassige grond.

De bronzen plaquette Willy Alberti hangt aan de toren van de Westerkerk en is in 1986 gemaakt door beeldhouwer Hans Bayens. Het is een eerbetoon aan de Amsterdamse volkszanger Carel Verbrugge (1926-1985), die onder de naam Willy Alberti optrad en ook bekend stond als Onze Amsterdamse Tenore Napolitano. Na de Tweede Oorlog brak hij door met Italiaanse liedjes, later zong hij ook Nederlands, onder andere over de Westertoren.

Boven het poortje van Prinsengracht 277 is een ornament te zien met vier putti’s en een tweetal doodskoppen. Mogelijk is de verwijzing naar sterven en is hierachter een knekelhuis gevestigd geweest. Voor mij is dit de afsluiting van dit deel.

 

stichtelijk

 

star is ster en omgekeerd

het hof gemaakt door ’t hart

dat open staat voor anderen

 

veranderen is een deel

waarover kuis met kruis

de meningen verschillen

 

zo tussen ons gezwegen

verzwegen het tijdelijke

de hoop van de gedrevene

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Prinsengracht – jordaanweb.nl – amsterdamsehofjes.nl

3.       Tuinstraat – Parool – elineskunstblog.nl

4.       Prinsengracht – gevelstenenvanamsterdam.nl

5.       Westerkerk – vanberkelbeelden.wordpress.com

6.       Prinsengracht – gevelstenen.net