Deel 82

Amsterdam Oosterpark

Woensdag 23 december 2020

Het eerste grote park dat door de gemeente Amsterdam is aangelegd is het Oosterpark. Dat gebeurde in 1891. Oudere parken zijn veel kleiner en privé aangelegd. Het ontwerp is van de landschapsarchitect Leonard Springer. Voor de aanleg van het park moest de oude Oosterbegraafplaats, uit 1866, worden verplaatst. Dat ging uiteraard met veel protest gepaard. De Nieuwe Oosterbegraafplaats werd iets verderop in de Watergraafsmeer geopend. Aan de rand van het park staan enkele kerken, zoals de Muiderkerk. En in het park vind ik prachtige kunstwerken en monumenten. Ik wandel in het najaar van 2019 een stuk door dit park samen met mijn jongste kleinkind nadat ik ben uitgestapt op station Muiderpoort en op weg ben naar Artis.

Aan de Linnaeusstraat staat de iets eerder genoemde Muiderkerk met daarvoor het Vredesmonument. Dit kunstwerk is gemaakt in 2008 en onthuld door Gerdi Verbeet. Het kunstwerk van staal vormt een kralenketting. Iedere kraal bevat een vredeswens van een van de 37 hiervoor geselecteerde buurtbewoners.


Het is bedoeld om hier stil te staan bij vrede, vrijheid en in harmonie samenleven. Het plein voor de kerk is vanwege dit object ook wel het Wensplein voor Vrede genoemd. De kerk houdt een eigen Vredesweek met bijeenkomsten voor verschillende groepen om te proberen dat zij via de dialoog tot elkaar komen.



Het monument is gemaakt door Elly van den Hout en Trinette Scheper, beiden uit Dwingeloo, die met hun ontwerp de buurtbewoners opriepen tot interactie. Bij de totstandkoming was een zeventienkoppig aanbevelingscomité betrokken onder leiding van de toenmalige burgemeester Job Cohen. Tot de leden behoorden onder andere cabaretier Peter Heerschop en dichter Huub Oosterhuis.


Langs de rand van het park ontwaar ik iets vreemds; een buis steekt uit de gronden ik zie twee klemmen. Wat moet ik ermee. Is dit om draden door te trekken? Een blok steen ervoor met daarin een inscriptie. Van wie. Op internet vind ik de vermelding sprekerssteen, waar iedere zondagmiddag iemand op mag klimmen om zijn of haar mening te kunnen vertolken. Maar dat betreft een platte, ronde steen die als spreekhoek fungeert. Het mysterie is hiermee nog niet opgelost.


Niet ver hiervandaan steekt boven riet en water Monument voor de tachtigers uit. Als ik het mijn kinderen vraag, zouden zij dan de betekenis weten? De tachtigers, die een grote rol speelden in de sociale en culturele vernieuwing in Nederland en die regelmatig bijeenkwamen in het Willem Witsenhuis op Oosterpark 82. Jan Wolkers, geboren in 1925, maakte van roestvrij staal dit eerbetoon aan mensen als Willem Kloos, Hélène Swarth, Alphons Diepenbrock, Frederik van Eeden en Herman Gorter.


Het monument is gebaseerd op de dichtregels:

‘Hij was van vuur

een golf, een vlam,

een stromend stuk natuur.’

van Hendrik Marsman over Gorter misschien wel de belangrijkste dichter van de Tachtigers.


Nog een monument; De Schreeuw, een sculptuur ter herinnering aan Theo van Gogh. Dit staat dicht bij de plek in de Linnaeusstraat waar deze regisseur, televisiemaker, columnist op 2 november 2004 werd vermoord. De dader vluchtte vervolgens door het park weg. Het roestvrijstalen beeld geeft een profiel van een gezicht dat met open mond schreeuwt, maar aan de binnenzijde heeft het een gesloten mond, omdat Van Gogh door deze daad de mond werd gesnoerd. Het werk is van Jeroen Henneman, een in Haarlem geboren kunstenaar, die schildert, beeldhouwt, maar ook televisiemaker is.


Het volgende beeld is van Hans Bayens en betreft De Titaantjes. Dit is de titel van een roman van Nescio het pseudoniem van Han Hendrik Frederik Grönhloh. Op de sokkel staat de openingszin van dit boek. ‘Jongens waren we, maar aardige jongens.’ De originele beeldengroep dateert uit 1971 en is gestolen. Daarna is in 1988 het beeld opnieuw gegoten en onthuld door dochters van Nescio. Op het beeld staan Bavinck, Hoyer en Koekebakker, drie van de vijf Titaantjes. Bayens (1924-2003) heeft hier bewust voor gekozen, omdat zij de hoofdrol spelen. Maar wie nu wie is, daar heeft Bayens niet over nagedacht.


Paul Koning is geboren in 1916 in Arnhem en overleden in 1998 in Eemnes. Hij was beeldhouwer, graficus en lithograaf en met hem sluit ik deze aflevering af. Koning kreeg les van Jan Bronner aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam. Hij liet zich vooral inspireren door mensen en dieren en werkte met allerlei materialen als hardsteen, brons, gewapend beton en gips. De grijns van Bolgewas lijkt wel uit het grasveld te komen. Dit werk is aanvankelijk in beton gemaakt en vernield door de jeugd. In 1969 is het herplaatst in brons.


 

Uit de grond

 

zo uit de grond

komen de woorden

die ik met jou deel

 

in het midden

delen wij de delen

waartoe wij samen

behoren

 

een hoorn

van overvloed

groeit om ons heen

 

de vloed verdwijnt

door de schelp

en de zin blijft

voor eeuwig hangen

 

Opa IJsbeer

 

 

Verantwoording

 

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Linaeusstraat – dapperbuurt.amsterdam – meppelercourant

3.       Oosterpark – geen informatie

4.       Wolkers – geheugenvanoost.amsterdam – buitenbeeldinbeeld.nl – wikipedia

5.       Henneman – wikipedia

6.       Bayens – vanberkelbeelden,wordpress.com

7.       Koning – wikipedia – amsterdam.kunstwacht.nl

8.       Jacobs – wikipedia – buitenbeeldinbeeld.nl

Reacties

Populaire posts van deze blog

Beeldbepalend 239

Beeldbepalend 214

Beeldbepalend 249