Deel 176

Beilen

Woensdag 19 oktober 2022

Het Hart van Drenthe, zo wordt het esdorp Beilen wel genoemd. Tot 1998 was het nog een zelfstandige gemeente. In dat jaar werd het met Smilde en Westerbork samengevoegd tot Middenveld. Twee jaar later werd de gemeentenaam veranderd in Midden-Drenthe. Uit archeologische onderzoeken blijkt dat er 20.000 jaar geleden al mensen woonden. In 1139 wordt ‘Bele’ voor het eerst in geschriften genoemd.

Ik bezoek Beilen vanuit de zuidkant en kom terecht bij de rotonde van de Gentlaan-Linthorst Homanweg. In het hoge gras staat de groep Drentse heideschapen. De groep is gemaakt door Joris Baudoin, geboren in 1960 in Den Bosch. Hij studeerde bouwkunde aan de Academie voor Kunst en Vormgeving St. Joost in Breda. Voor diverse rotondes in ons land, onder andere in Eemnes, heeft hij beeldengroepen gemaakt.

Het indrukwekkende monument IJzeren man staat aan de Torenlaan en is geplaatst ter nagedachtenis aan de 73 oorlogsslachtoffers uit Beilen van de Tweede Wereldoorlog. Meteen na de oorlog werd al het initiatief genomen voor een monument, de opdracht werd gegund aan Fri Heil. Vijf jaar later werd de bronzen man, door voormalig burgemeester Henk Wyntema omschreven als een ‘gewone Drentse jongen’, onthuld.

Het beeld werd geplaatst tegen een grote steen die ooit gevonden werd in de buurt van het Linthorst Homankanaal. In 2013 werd door vandalen de rechterarm van het beeld afgebroken. Gelukkig werd die arm teruggevonden en kon het monument worden hersteld.

Frida Mary Verver is geboren in 1892 in Soerabaja en volgde de opleiding modeltekenen bij Simon Mons in Génève en ging daarna naar de Scheltenham School of Art. Zij studeerde vervolgens schilderkunst bij de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam en was op het gebied van beeldende kunsten een autodidact. Zij werkte vanaf 1959 in Arnhem en was daar ook betrokken bij de Stichting Sonsbeek’49. De IJzeren man is overigens het tweede oorlogsmonument van Fri Heil-Verver, die in 1983 kwam te overlijden.

Op Paltz 21 is DAAD architecten gevestigd. Aan de gevel is een reliëf te zien afkomstig uit 1956. Op het relïef Coöperatieve Landbouwbank zijn een man en een vrouw te zien met in diverse landbouwproducten. Het is een verwijzing naar andere tijden toen hier nog een vestiging van deze Meppelse bank was, een bedrijf dat later is opgegaan in ACM en nog later Agrifirm.

De Drentse dichter Roel Reijntjes is geboren in 1923 in Beilen en in 2003 in zijn geboortedorp overleden. Hij werkte bij de belastingdienst en debuteerde in 1959 met de bundel De iegelkaor. Voor luisteraars van de RONO was hij inmiddels al geen onbekende. In 1972 nam hij ontslag bij de belastingen en begon fulltime te schrijven. Reijntjes deed veel meer dan dichten, hij ontwierp onder andere een Drents kwartetspel en werkte mee aan diverse boekpresentaties. In 1977 werd hij onderscheiden met de Nijkeuter, de Culturele Prijs van Drenthe.

Op een tegel voor zijn monument staat een dichtregel van deze voor Drenthe belangrijke dichter. Het leven is net een siepel. A’j m ofpuult krie’j de traonen in de ogen.

Het monument dat voor hem is opgericht en in 2004 is onthuld is gemaakt door Bert Kiewiet. Deze Nederlandse beeldhouwer is in 1918 in Amsterdam geboren en in 2008 overleden in Mantinge, dat bij de gemeente Midden-Drenthe hoort. Kiewiet raakte in de ban van de beeldhouwkunst toen hij midden jaren zestig als tekenleraar moest invallen bij een les modelboetseren. Aanvankelijk maakte hij veel vrouwfiguren. Later legde hij zich onder andere ook toe op verdwenen ambachten. In Alphen aan den Rijn heb ik al eerder werk van hem gezien.

Op de begraafplaats staat overigens nog een buste van deze bekende Drent Roel Reijntjes. ‘Ik ben een kind van Drenth; een ander bin ik niet’, heeft Roel Reijntjes ooit verklaard. Hij heeft de buste zelf laten maken door Bert Kiewiet voor zijn graf, dat hij in één van zijn gedichten al heeft beschreven als: ‘het paradies in schaduw van de toren.’ Daarmee heeft hij de toren van de Sint Stefanus kerk bedoeld, die vlakbij staat.

Langs de Schultestraat staat in het gras het bronzen Meisje met 3 vogels. Dit beeldje is gemaakt in 1967 door Marijcke Visser (1915-1999). Deze Nederlandse beeldhouwster en edelsmid is geboren en overleden in Amsterdam. Zij leerde het vak van haar vader de beeldhouwer Tjipke Visser en ging vervolgens naar het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam, de huidige Gerrit Rietveldcademie.

Visser woonde lange tijd in Bergen (NH). Veel van haar werk is in Friesland terechtgekomen. Vanwege reuma moest zij met haar werk stoppen en stortte zich op de genealogie. Zij bracht daarover enkele boekjes uit.

Nader onderzoek wijst uit dat dit beeld vol zit met symbolen. De achttien balkjes in het voetstuk verwijzen naar de achttien dorpen. Het vogeldrinkbakje symboliseert het gemeentehuis. De drie vogels beogen het komen en gaan van de mensen naar het gemeentehuis. Verder zijn er graveringen te zien die duiden op geboorte, huwelijk en overlijden.

 

gesloten boek

 

geen tranen in de ogen omdat ik jouw

stem nooit heb gehoord. ook nog geen

 

letter heb gelezen voor jouw naam tot

mij doordringt. het gemis van een leven

 

die verder weg is dan het lijkt. hoewel

er ook een raakvlak is. zo tussen jou en

 

mij gezwegen. het afscheid is anders,

heeft een ander doel. zoals ook ieders

 

woordenstroom een verschillende roos

zoekt. de vertaling vindt veel voetnoten

 

voor de gedachte neerdaalt. de zerk is

ongezien voorbij gegleden zowel toen

 

als nu, slechts het gesloten boek hangt

tussen ons in alsof dat er echt toe doet.

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – wikipedia

2.       2. Gentlaan – rondjebeilen.nl

3.       3. Torenlaan – wikipedia – beeldenvanvelsen.nl

4.       4. Paltz – wikipedia

5.       5. Hekstraat – geheugenvandrenthe.nl – woestenledig.com

6.       6. Begraafplaats – dodenakkers.nl

7.       7. Schultestraat – rondjebeilen.nl