Deel 166

Hilversum 3

Woensdag 10 augustus 2022

Bij de naam voor deze aflevering van Beeldbepalend in de Mediastad Hilversum moet ik meteen terugdenken aan een radiozender die vanaf 11 oktober 1965 lichte muziek uitzond als begeleiding van het werk. Die uitzendingen waren in eerste instantie alleen op werkdagen en dan nog tussen negen en zes uur. Die uitzenduren werden verdeeld over AVRO, KRO, NCRV en VARA. Hilversum 3 was min of meer bedoeld als tegenhanger van de populaire piratenzenders. Vanaf 1 december 1985 ging de zender verder als Radio 3 en ook daarna veranderde de naam weer regelmatig.

Deze reeks start ik op de Pieter de Hooghlaan waar vlakbij de Gijsbrecht van Amstelstraat in het perk De Dans staat. Dit beeld is daar in 1967 geplaatst en is gemaakt door Hein Koreman, die in 1921 is geboren in Lage Zwaluwe en in 2012 is overleden in Breda. In die stad heeft hij veel werk gerealiseerd, maar daar is er ook een wending in zijn werk gekomen toen hij in conflict kwam met de katholieke kerk en zelfs uit zijn atelier werd gezet.

De nadruk in zijn werk is gebaseerd op houding en gebaar en daarmee samenhangend ook de beweging. Die beweging is volop aanwezig in dit werk, zoals ik ook al in De Trek heb gezien, waarover ik al in een aflevering van Breda heb geschreven.

De Vituskerk aan de Emmastraat is ontworpen door de bekende architect Pierre Cuypers en werd in 1892 in gebruik genomen. Bij de hoofdingang staat het beeld Sint Vitus, de beschermheilige van onder andere dansers, zangers en epileptici, maar ook de schutspatroon van Het Gooi. Vitus heeft een pot vuur in zijn handen waarmee wordt aangegeven dat hij een martelaar was. De leeuw verwijst naar het feit dat zijn lichaam aan wilde dieren is gegeven.

Het beeld is in 1905 geplaatst en gemaakt door Friedrich Wilhelm Mengelberg. Het is een geschenk van Jan Reijn en Anna Bijlard ter gelegenheid aan hun zilveren bruiloft in 1904. Die datum staat ook in de voet vermeld.

De timpaan boven de hoofdingang en het beeld van Sint Vitus is De Tronende Christus . Het is in 1922 geschonken door de familie Bijlard. Het is een verwijzing naar een spreuk uit het bijbelboek Mattheus.

Schuin tegenover de kerk staat Hotel Gooiland met daarvoor Polar Bear. Dit werk is van Sven Lamme, die de Junior Academie voor artdirection en design in Amsterdam volgde en daarna afstudeerde op de Hoge School voor de kunsten in Utrecht. In 2012 startte hij in Hilversum een eigen ontwerpstudio.

Zijn Polar Bear is bedoeld als bevrijdingsmonument. Op 7 mei 1945 reden geallieerden Hilversum binnen. Zij behoorden tot de Britse 49^ste Infanterie Divisie en hadden als bijnaam de Polar Bears.

Jan Propaan is de bijnaam van het volgende kunstwerk dat ik zie. Aanvankelijk stond het in het plantsoen bij de Minckelerstraat bij het Gemeentelijk Energie Bedrijf. Het beeld Prometheus is in 1960 op verzoek van de gemeente gemaakt door Nic Jonk.

In dat jaar werd herdacht dat honderd eerder Hilversum aangesloten werd aan het gasnet en dat de huishoudens zestig jaar geleden aan het elektriciteitsnetwerk waren aangesloten. In 2001 werd het kunstwerk verwijderd omdat de hoge sokkel in slechte staat was en het aanliggende Regev-terrein werd herontwikkeld. Op donderdag 10 oktober 2019 werd het beeld teruggeplaatst, precies 59 jaar nadat het was onthuld.

Bij de Lorentzvijver aan de Kamerlingh Onnesweg zie ik Vrouw met kind staan. Dit beeld van Joop Hekman is in 1962 gemaakt. Deze beeldhouwer en medailleur is in 1921 in Utrecht geboren en is daar in 2013 ook overleden. Hekman kreeg al op veertienjarige leeftijd les van zijn oom Willem Kuilenburg, verder kreeg hij les van de graficus Willem van Leusden en de medailleur Johannes Cornelis Wienecke voor hij naar deAcademie Kunstoefening ging in Arnhem waar hij les kreeg van Gijs Jacobs.

De kunstenaar stond bekend om zijn veelzijdigheid en maakte voor zijn beelden gebruik van diverse materialen. Zo gebruikte hij zandsteen, baksteen, keramiek, brons en zelfs water. Dat laatste bij bijvoorbeeld de Feest der muzen in Utrecht waarvoor hij inspiratie had opgedaan in Rome op kosten van de gemeente.

Voor Vrouw met kind maakte Hekman gebruik van Frans Kalksteen. Het kunstwerk wordt ook wel eens Lente genoemd. De kunstenaar was een echte perfectionist. ‘Hij zou nooit iets veranderen aan zijn werk als hij er niet tevreden over was, hij sloeg het kapot of smolt het weer om’, vertelde zijn vrouw Rie Hekman in een interview.

Ik sluit af met een bronzen kunstwerk van Paul Gregoire. Van deze kunstenaar heb ik al eerder werk laten zien. Onder andere in Rijen. Orpheus met harp staat in het plantsoen langs de Kamerlingh Onnesweg bij de Kruising met de Eemnesserweg, nadat het eerder al bij de Vaartweg had gestaan.

In de Griekse mythologie is Orpheus een muzikant en zanger die van Apollo les heeft gekregen en vooral bekwaam was in het bespelen van de lier. Kunstenaar Gregoire heeft bij het maken van dit harpvormige beeld zich laten inspireren door de muziek en het mythologische verhaal.

Zo is onder andere Pan te herkennen, als symbool van de lichte muziek. Met daarbij een muze en ook dat is iets wat zowel in de muziek- als kunstenaarswereld een normaal verschijnsel. Ook veel dichters hebben hun eigen muze. Uiteraard mag ook Eurydice  niet ontbreken op dit werk.

Zeven jaar heeft Gregoire aan dit kunstwerk gewerkt. Het blok Zuid-Duitse kalksteen was onbruikbaar. ‘Ik wilde een monoliet, zo’n runensteen als in Noorwegen wordt gevonden. Maar bij het houwen lieten de lagen los. De kans was groot dat het hele zaakje vroeg of laat uit elkaar zou vallen’, vertelt de beeldhouwer over het ontstaan. De gemeente Hilversum, als opdrachtgever, ging uiteindelijk akkoord dat Orpheus in brons werd uitgevoerd.

 

Verheerlijking

 

ook ik bezondig mij eraan

verheerlijking lijkt heel normaal

maar paal en perk wordt opgeteld

en kort en bondig zoals vermeld

kent ieder verhaal een eigen kant

 

een klank een toon en een gezicht

het licht dat op zijn troon valt

als het bericht niet overkomt

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1, Inleiding – wikipedia

2.       2. Pieter de Hooghlaan – brabantcultureel.nl

3.       3. Emmastraat -  vitus.nl – vanderkrogt.net

4.       4. Emmastraat – tgooi.info

5.       5. Emmastraat – svenlamme.nl – gemeente Hilversum

6.       6. Minckelerstraat – hilversum.nieuws.nl

7.       7. Kamerlingh Onnesweg – wikipedia – duic.nl

8.      8.  Kamerlingh Onnesweg – albertusperk.nl